Waar gaat het om?

De wervelkolom is letterlijk en figuurlijk de 'ruggengraat' van uw lichaam.
Hij strekt zich uit van de basis van de schedel tot de onderkant van de billen en bestaat uit meer dan dertig aparte botten, de wervels.

Dit zijn zeven halswervels, twaalf borstwervels, vijf lendewervels, vijf heiligbeenwervels die vergroeid zijn tot het heiligbeen en vijf staartwervels die vergroeid zijn tot het staartbeen.
De meeste wervels bestaan uit een wervellichaam met een drietal uitsteeksels.
Aan de rugzijde, in het midden van de wervel, is dat het doornuitsteeksel en opzij zijn dit de dwarsuitsteeksels, waar ten hoogte van de borstkas de ribben aan vast zitten.
De uitsteeksels en het wervellichaam omsluiten het wervelgat.
Hier loopt het ruggemerg door.
Tussen twee aan elkaar grenzende wervels zitten openingen waardoor de zenuwen lopen.
De wervels zijn met elkaar verbonden door sterke banden, ligamenten genoemd.
Tussen de wervels zitten veerkrachtige tussenwervelschijven.
Elke schijf bestaat uit een stevige vezelachtige buitenkant met binnenin een geleiachtige stof.

Van opzij gezien heeft de wervelkolom een S-vorm die in stand wordt gehouden door de rug- en buikspieren.
Een gezonde wervelkolom geeft steun aan uw lichaam en zorgt ervoor dat u recht kunt lopen.
Ook zijn uw armen via de schouders en uw benen via het bekken aan de wervelkolom verbonden.
Een andere belangrijke functie van de wervelkolom is de bescherming van het ruggemerg.
Om soepel te kunnen bewegen, zoals draaien en buigen van uw rug, is het noodzakelijk dat de wervelkolom enigszins elastisch is.
De lendewervels worden het zwaarst belast en zijn daarom het grootst en sterkst.

Rugpijn, wat is er mis?

Rugpijn kan op vele manieren ontstaan.
Er zijn dan ook verschillende soorten pijn te onderscheiden.
De meeste rugklachten zijn niet specifiek.
Vaak zijn deze klachten het gevolg van spanning(en) in één of meerdere ligamenten, of spieren die hechten aan de wervelkolom.
Dit kan voorkomen bij een slechte houding, maar u kunt ook rugpijn krijgen als u onder stress komt te staan.

Spit of lumbago is vaak een plotseling hevige pijn in de lendestreek en het gevolg van uitgerekte spieren, spierkramp of scheurtjes in spieren en/of ligamenten.

Beschadiging van één of meerdere tussenwervelschijven is een veel voorkomende oorzaak van rugklachten.
Zo kan de tussenwervelschijf bij een plotselinge beweging scheurtjes vertonen, hetgeen pijn veroorzaakt.

Bij het ouder worden neemt de veerkracht van de tussenwervelschijf af.
Deze wordt minder soepel en het geleiachtige centrum kan gaan uitpuilen en op een zenuw drukken.
Men spreekt dan van een (discus)-hernia.
De pijn die dan ontstaat kan langs de achterzijde van uw been uitstralen.
Een ander woord hiervoor is ischias.
Ook als door andere oorzaken een zenuw bekneld raakt kan ischias ontstaan, bijvoorbeeld als gevolg van een veranderde lichaamshouding bij zwangerschap.
In ernstigere gevallen kan de gelei door het kapsel breken en op het ruggemerg drukken.
Dit kan een doof gevoel geven en/of spierzwakte.

Als de tussenwervelschijven hun veerkracht hebben verloren vernauwt de ruimte tussen de wervels.
Door deze vernauwing ontstaat een extra druk op de wervelkolom, tussenwervelschijven, ligamenten en spieren.
De soepelheid van de wervelklolom neemt af.
Soms kunnen er botachtige uitgroeiingen op de wervels of langs de randen van de tussenwervelschijven ontstaan.
Deze kunnen dan een pijnlijke druk uitoefenen op de zenuwen.

De medische naam voor de verharding en verstijving van de wervelkolom is spondylose.

Artrose, een reumatische aandoening waarbij het gewrichtskraakbeen in kwaliteit achteruit gaat, kan rugklachten veroorzaken.
De 'versleten' wervels kunnen de schokken van een beweging minder goed opvangen en dit veroorzaakt pijn.
Naast deze vormen en oorzaken van rugpijn zijn er nog allerlei andere omstandigheden die aanleiding kunnen geven tot rugklachten.
Sommige, zoals aangeboren afwijkingen en zijdelingse kromming van de wervelkolom (scoliose) zijn zeldzaam.

Andere, zoals prostaatafwijkingen, komen meer voor.
In Nederland vormen de verschillende vormen van rugpijn een groot probleem voor de gezondheid.
Tenminste één op de vijftig mensen heeft rugklachten.
Daarmee zijn rugaandoeningen de grootste oorzaak van het ziekteverzuim.

Klachten, hoe merkt u dat?

Rugpijn kan langzaam of plotseling ontstaan en gaat meestal gepaard met stijfheid.
Soms is de pijn constant.
De pijn kan ook optreden als u een bepaalde houding aanneemt.
Hoesten, niezen en draaien van de rug maken de pijn meestal erger.
Soms zit de pijn maar op één bepaalde plek.
Dit is bijvoorbeeld het geval bij spit, waarbij de pijn zo hevig kan zijn dat u bepaalde bewegingen niet meer kunt uitvoeren.
Een brandende pijn die door uw billen, langs de achterkant van uw dijbeen naar uw enkels schiet is kenmerkend voor ischias.
Als u een discus-hernia hebt in uw nek, kan het zijn dat u de volgende dag wakker wordt met een pijnlijke, verdraaide nek.
Ook kunt u tintelingen voelen in uw armen.
Als de discus-hernia lager in de wervelkolom zit kan de pijn geleidelijk aan ontstaan en plotseling erger worden als u bijvoorbeeld iets wilt optillen.
Een discus-hernia van de tussenwervelschijven in de lende kan klachten geven die lijken op spit of ischias.

Het verloop, wat zijn de risico's?

De meeste vormen van rugpijn zijn niet ernstig en gaan bij voldoende rust vanzelf over.
Om te voorkomen dat de rugpijn vaak terugkomt of chronisch wordt moet u er op gaan letten dat u een goede lichaamshouding aanneemt bij lopen en zitten, op de juiste wijze tilt en niet slaapt op een doorgezakte matras.
Als de klachten worden veroorzaakt door artrose of spondylose zult u uw rug moeten gaan ontzien.
Dit zijn chronische aandoeningen die samenhangen met het ouder worden.
Zij worden ook wel slijtagereuma genoemd en zijn niet te genezen.
U zult er steeds meer last van krijgen, maar de mate waarin is van tevoren niet te zeggen en varieert van persoon tot persoon.
Het grootste gevaar bij een niet of slecht behandelde discus-hernia is dat er beschadigingen kunnen optreden van het ruggemerg, met blijvende invaliditeit tot gevolg.

Diagnose.

Bij veel vormen, zoals spit, volstaat lichamelijk onderzoek.
Maar, de precieze oorzaak van rugklachten is vaak lastig vast te stellen.
Als de pijn na een aantal dagen bij voldoende rust niet overgaat kan de arts met rôntgenfoto's vaststellen of er beschadigingen zijn aan de wervels of tussenwervelschijven, zoals bij discus-hernia of spondylose voorkomen.
Soms is inwendig onderzoek nodig om uit te sluiten dat de pijn geen uitstraling is van bijvoorbeeld een aandoening van de nieren of de prostaat.
Bloedonderzoek kan daarbij noodzakelijk zijn.
Slijtagereuma is niet vast te stellen met bloedonderzoek.

Behandeling.

Ongeacht de oorzaak van uw rugklachten, is er een aantal algemene maatregelen die u kunt nemen om de pijn te verlichten en (indien mogelijk) de genezing te versnellen.
Zorg voor plaatselijke warmte om de pijn te verlichten, bijvoorbeeld met een warmwaterzak die in een handdoek is gewikkeld of met een infrarood lamp.
Daarnaast is het belangrijk dat u uw rug voldoende rust gunt.
Het beste kunt u plat op uw rug op een stevige matras gaan liggen.
Veel hangt af van uw voorgeschiedenis wat uw arts verder in uw situatie kan doen.
Uw arts zal u verder nog tips, adviezen voor oefeningen geven.
In veel gevallen kunt u volstaan met zo nodig een eenvoudige pijnstiller zoals aspirine of paracetamol.
Als er sprake is van verstijfde spieren of spierkramp, zal uw arts een spierverslapper kunnen voorschrijven.
Ook kan de arts kiezen voor een zogenaamde Non Steroidal Anti Inflammatory Drug (NSAID).
Deze middelen werken pijnstillend en ontstekingsremmend.
Dit laatste is belangrijk bij spit, waarbij door verrekking kleine scheurtjes in de spieren en ligamenten zijn ontstaan en deze scheurtjes roepen een ontsteking op.
Als u een aanwijsbare pijnlijke plaats hebt in de rugspieren, kunnen één of meerdere injecties met een corticosteroïd snel verlichting brengen.
Als u al gedurende een langere tijd last heeft van rugklachten, kan uw arts u verwijzen voor fysiotherapie, manuele therapie (verschoven wervels worden weer op hun plaats geduwd), of massage (spier-ontspanning).
Wanneer een discus-hernia de oorzaak van de klachten is, kan de arts u doorverwijzen naar een orthopedisch chirurg of een neurochirurg voor verder onderzoek.
De specialist kan er toe besluiten de aangedane tussenwervelschijf te verwijderen.
De resultaten zijn meestal goed.
Ook kan het zijn dat u na de operatie nog enige tijd een steunende gordel, korset of kraag (nek) moet dragen.

Omgaan met rugpijn.

Om te voorkomen dat uw klachten weer terugkomen of verergeren doet u er verstandig aan op het hierna volgende te letten:

Soms kan het nodig zijn dat de opstelling van uw werkplek wordt aangepast.
Misschien heeft u wel een nieuwe stoel nodig.
Een ergotherapeut kan u hierbij helpen en u goede adviezen geven.

Voor veel patiënten met (chronische) rugpijn geeft zwemmen in verwarmd water verlichting.
Dit is ook goed voor stijve gewrichten en spieren.